آیا خانه من نیاز به صاعقه گیر دارد؟ این سوال را زیاد میشنویم، جواب این است که نه همیشه!. در این بخش متغیرهایی که به شما کمک میکنند که متوجه بشید خانه شما به محافظت نیاز دارد یا خیر، بررسی می شوند.

از لحاظ آماری، صاعقه بیشترین تجربه هوای نامناسب است. برخلاف افسانه های شهری، صاعقه میتواند یک محل را دوبار مورد اصابت قرار دهد. ساختمان امپایر استیت سالانه حدود ۱۰۰ بار مورد اصابت قرار می گیرد. به هرحال اکثر خانه ها هیچ وقت مورد اصابت قرار نمی گیرند. اگر شما در یک خانه بلند زندگی می کنید، یا درختانی دارید که از خانه شما بلندتر و نزدیک از ۱۰ فوت به شما هستند، و یا در محلی با ریسک بالای صاعقه زندگی می کنید، نصب صاعقه گیر توصیه می شود. قیمت انها حدود چند هزار دلار است، و به همین دلیل خیلی افراد به منظور صرفه جویی در پول از آن صرف نظر می کنند. از طرف دیگر، بیمه خانه افراد در اکثر مواقع صدمات ناشی از صاعقه را جبران خواهد کرد.

اجزا یک سیستم صاعقه گیر عبارتند از:

سیستم جذب (پایانه های هوایی ESE یا شاخه های فرانکلین)
دو یا چند رسانای به سمت زمین
سیستم پایانه زمین
نصب محافظ برق مناسب

اهداف سیستم برق گیر الکترونیکی عبارتند از:

۱٫ جذب (گرفتن) صاعقه
۲٫ هدایت امن جریان الکتریکی صاعقه به زمین
۳٫ پخش کردن امن جریان الکتریکی صاعقه در زمین
۴٫ تامین حفاظت در برابر اثرات ثانویه صاعقه

در دنیایی که ساختمان ها و وسایل در حال پیچیده تر شدن هستند، صاعقه یک خطر میباشد. یک تخلیه بار صاعقه می تواند منجر به آسیب به ساختمان ها و وسایل الکترونیکی گردد. این اتفاق می تواند منجر به آتش سوزی و بار سنگین اقتصادی نیز شود.

اهداف سیستم محافظ برق گیر عبارتند از:

• اثرات الکتریکی: نابودی وسایل و تجهیزات برقی. افزایش ناگهانی ولتاژ زمین می تواند باعث آسیب به وسایل متصل به شبکه الکتریکی گردد.
• اثرات الکترودینامیکی: آسیب به ساختمان ها. نیروی تولیدی توسط میدان مغناطیسی بزرگ تولیدشده، می تواند باعث تغییرشکل و شکستگی در ساختار ساختمان شود.
• اثرات بر مردم و حیوان ها: برق گرفتگی و سوختگی. عبور جریان با شدت بالا و در مدت زمان کوتاه میتواند باعث برق گرفتگی و مشکلاتی در سیستم قلبی-تنفسی گردد. همچنین، ریسک سوختگی همیشه وجود دارد.
• اثرات القایی: درون یک میدان مغناطیسی متغیر، جریان های القایی در هر رسانایی ایجاد میشوند. اگر این رساناها به رایانه و یا دیگر وسایل الکترونیکی متصل باشند، آسیب های غیرقابل بازگشتی ایجاد خواهدشد.

شرکت نیرو ایستا، بعنوان پخش کننده اختصاصی انواع صاعقه گیر الکترونیکی و تجهیزات چاه ارت ، هم سیستم های منفعل و هم پایانه های صاعقه گیر یونیزه کننده هوا (ESE) را در اختیار شما قرار می دهد. در اینجا نحوه عملکرد هر کدام را شرح می دهیم:

پایانه های صاعقه گیر یونیزه کننده هوا (ESE)

عملکرد این سیستم ها بر پایه مشخصات الکتریکی تشکیل صاعقه است. صاعقه با یک پیشرو به سمت پایین شروع می شود که به همه سمت میرود. وقتی پیشرو به یک شی متصل به زمین نزدیک شود، مسیر برای تخلیه الکتریکی مهیا میگردد. پایانه های ESE نوعی جریان معکوس را به سمت بالا راهی می کنند تا مطمئن شوند که تخلیه بار الکتریکی صاعقه در شعاع تحت حفاظت آنها از طریق خودشان به زمین اتفاق می افتد و آسیبی به ساختمان نمی رساند. استانداردهای لازم در این زمینه عبارتند از : NFC 17-102, UNE 21186, NP 4426

صاعقه گیر فرانکلین و رساناهای مشبک (سیستم منفعل)

برق گیرهای مبتنی بر رساناهای مشبک و فرانکلین، به منظور جذب صاعقه و پخش بار آن در زمین ایجاد شده اند. مواد و وسایل مورد استفاده باید استانداردهای سریIEC/EN 62305 و سری IEC/EN 62561 را داشته باشند.

اگر هرگونه شک و تردیدی در رابطه با نصب یا عدم نصب یک برق گیر دارید، در شرکت نیرو ایستا ما می توانیم یک مطالعه بر اساس استانداردها و احتیاجات شما انجام دهیم.

مواد آلومینیومی و مسی مورد استفاده در سیستم محافظ صاعقه یک مسیر امن با مقاومت پایین برای تخلیه بار الکتریکی صاعقه در زمین ایجاد می کنند. مواد و قسمت های این ابزار در استاندارد UL لیست شده اند و بصورت اختصاصی برای محافظت در برابر صاعقه تولید شده اند. وقتی یک شبکه محافظت صاعقه موجود باشد، بار الکتریکی بدون آسیب به ساختمان، افراد و وسایل درون آن، به زمین منتقل می گردد. یک سیستم محافظت صاعقه که استانداردهای ملی NFPA 780 و UL 96 و UL96A را داشته باشد، دارای وسایل پایانه صاعقه، رساناهای به سمت زمین، متصل کننده ها و محافظ شک الکتریکی است. عدم پیروی از استانداردها و یا استفاده از وسایل و مواد و روش های غیراستاندارد، باعث کاهش میزان حفاظت می گردد.

خیر. این یک تصور غلط در مورد صاعقه گیر است. سیستم های محافظ صاعقه به سادگی در حال جذب و ایجاد یک مسیر امن و موثر برای انتقال انرژی مضر صاعقه به زمین هستند.

قیمت این سیستم ها معمولا حدود ۱ درصد از هزینه کل ساختمان است، اما ممکن است با توجه به اندازه ساختمان، محل، نوع سازه، نوع سقف و شرایط زمین قیمت تغییر کند. محافظ صاعقه معمولا از دیگر سیستم های ساختمان مثل فاضلاب، مولدها و تاسیسات روشنایی ارزانتر است.
یک متخصص دارای گواهی LPI می تواند اطلاعات مفید در زمینه منطقه و پروژه شما تامین کند.

همچنین برای این منظور می توانید از راهنمای خرید صاعقه گیر ارزان استفاده نمایید . 

محافظت در برابر صاعقه پروژه ای نیست که خودتان بتوانید آن را انجام دهید. فقط افرادی با گواهی LPI و دارای تجربه و شناخته شده در زمینه محافظ صاعقه باید این سیستم را نصب کنند. این متخصصان از مواد تایید شده توسط UL استفاده می کنند و از مطابقت روش نصب با استانداردهای ملی مطابق با LPI، NFPA و UL اطمینان می دهند. طراحی و نصب معمولا در زمینه مهارت های خانه دارها، برقکارها، پیمانکاران و یا سقف سازها نیست؛ فقط متخصصان آموزش دیده، مثل افراد با گواهی LPI که در زمینه حفاظت صاعقه تخصص دارند، باید این سیستم ها را نصب کنند.

خیر. چوب رسانای خوبی برای صاعقه نیست. در موارد زیادی صاعقه بجای درخت، ساختمان مجاورش را مورد اصابت قرار داده است. بعلاوه، عبور بار صاعقه از ریشه های درخت، میتواند باعث ورود آن به وسایل الکتریکی ساختمان های مسکونی نزدیک از طریق خطوط برق و کابل های تلفن شود. صاعقه همچنین می تواند به خود درخت صدمه وارد کند و قطعات بزرگی از آن جدا شده و به ساختمان های نزدیک پرت شوند.

خیر، این دستگاه وظیفه توزیع بار الکتریکی منتقل شده به زمین و جلوگیری از بازگشت آن از طریق زمین به مدارهای الکتریکی دستگاه های داخل ساختمان را دارد. حتما باید سیستمی به منظور انتقال ایمن صاعقه از بیرون به زمین موجود باشد.

یک مسیر به تنهایی برای تخلیه بار الکتریکی صاعقه در زمین کفایت نمیکند. نصب محافظ نسبی در برابر صاعقه با استفاده از ناودون، آنتن، لوله کشی آب و … می تواند نسبت به نصب هیچ گونه محافظی خطرناکتر باشد. همانند یک درخت، صاعقه پس از برخورد با موارد بالا ممکن است خود ساختمان را هم مورد اصابت قرار دهد.

سیستم های محافظ صاعقه معمولا به عنوان “محافظت در برابر تمام محیط پیرامونی” شناخته می شوند و به این صورت در نظر گرفته میشوند. سیاست های مرتبط با تخفیف در این زمینه با توجه نوع بیمه متفاوت هستند. از انجایی که برخی بیمه کنندگان در این زمینه اطلاعات و قوانینی را ارائه نداده اند، مالک خانه باید با نماینده خود به منظور مذاکره برای تخفیف صحبت کند.

زمین الکتریکی که برقکار ساختمان نصب میکند، برای محافظت معمولی از وسایل الکترونیکی ساختمان میباشد. این سیستم به منظور مدیریت الکتریسیته بسیار زیاد یک صاعقه (دویست کیلوآمپر) نیست.

اعتماد شما به طراحی مطمئن سیستم محافظ صاعقه و نصب آن توسط یک متخصص با گواهی LPI، باعث داشتن یک سیستم موثر و امن میشود که نیاز به زیبایی ندارد! در اکثر مواقع، این سیستم ها مرتب و نامحسوس هستند. اگر این سیستم بدرستی نصب شود، هیچ کدام از قسمت ها به راحتی قابل مشاهده نیستند. انجام به منظور کاهش جلب توجه سیستم، میتوان تغییراتی در سیستم اعمال کرد.

محافظ صاعقه را میتوان در ساختمان های ساخته شده و یا در حال ساخت (در هر مرحله ای) نصب کرد. به هر حال، طراحی سیستم محافظ صاعقه حین طراحی ساختمان، باعث مخفی شدن ابزار و وسایل از دید میگردد. طراحی زودهنگام باعث هماهنگی با دیگر مسائل و قراردادها نیز میگردد. این هماهنگی میتواند در انتخاب محل زمین، استفاده از مصالح مناسب و سازگار سقف و … مفید واقع شود. متخصصان دارای LPI میتوانند بهترین طراحی، مشاوره، ساخت و نصب را با توجه به نیاز شما ارائه دهند.

استانداردهای ایمنی LPI 175, NFPA 780 و UL 96A پیشنهاد بازرسی دوره ای از سیستم محافظ صاعقه به منظور اطمینان از ایمنی کامل را ارائه میدهند. اگر در ساختمان شما تغییراتی انجام شده باشد و یا دیش ماهواره نصب شده باشد، بهتر است که حتما بازرسی انجام گردد. اگر کابل های تلویزیون و یا تلفن نیز در سال های اخیر سرویس شده باشند، نیاز به بازرسی وجود دارد. متخصص های دارای گواهی LPI می توانند در زمینه نگهداری و نیازهای صنعتی مربوط به عملکرد درست و مطمئن سیستم شما توصیه و مشاوره بدهند.

ارتینگ و صاعقه‌گیر باید از هم جدا باشند تا مقداری امپدانس بین دو سیستم وجود داشته باشد. سیستم ارتینگ بدین صورت است که یک سیم از این سیستم به سیم‌های اتصال زمین داخل ساختمان متصل می‌شود، ضمن اینکه سیستم برق را نیز به اتصال زمین متصل می‌کند. با این حساب، مطمئناً شما نمی‌خواهید که برق‌گیر را به این سیستم وصل کرده و جریان رعدوبرق را وارد سیستم الکتریکی کنید و متعاقباً به سیستم الکتریکی یا افراد درون ساختمان آسیب جدی وارد کنید. صاعقه‌گیرها براساس پیچیدگی و وسعت سیستم حفاظت در مقابل صاعقه، باید به میله‌های زمین اختصاصی خودشان یا سیستمی از این قبیل میله‌ها متصل شوند.

در گذشته، ولتاژ بیش‌ازحد تولید شده در اثر صاعقه به عنوان یک تهدید جدی برای سیستم برق عمل می‌کرد. بنابراین، دستگاهی که برای مهار کردن این ولتاژ اضافه‌ی ناشی از صاعقه به کار می‌رفت، صاعقه‌گیر نامیده می‌شد.

اما در حال حاضر، به دلیل پیشرفت در سیستم برق، سیستم‌های EHV و UHV به وجود آمده‌اند. بنابراین اثر سوئیچینگ اضافه ولتاژ (به دلیل باز و بسته شدن کلیدهای مدار) در مقایسه با ولتاژ بیش‌ازحد صاعقه بسیار دشوار است (زیرا ولتاژهای خط انتقال چندین برابر شده است).

بنابراین اصطلاع صاعقه‌گیر به برق‌گیر تغییر داده شد زیرا هم باید صاعقه و هم ولتاژ اضافه سوئیچینگ را مهار کند. اصولاً صاعقه‌گیر و برق‌گیر هر دو در ساخت و بهره‌برداری و سایر موارد یکسان هستند. در حال حاضر، هر دو اصطلاح برق‌گیر و صاعقه‌گیر به جای هم استفاده می‌شوند.